ŽIVOT PRE STO MILIONA GODINA
Veliki gušter savijao je šumu
Sauroposejdon, grdosija od 60 tona, čiji su fosili otkriveni na terenu jednog zatvora u Oklahomi, odnosno taj ogromni dinosaurus, koji je živeo do 200 godina u malim krdima, da bi disao morao je, tokom evolucije, steći "otvor za provetravanje" pri donjem delu vrata da bi vazduh, koji je ispuštao, skratio put od džinovskog vrata do usta
Izvor: Politika, Sandej Telegraf
Tutnjanje se prolamalo u gustoj šumi punoj paprati. Sa svakim korakom životinje zemlja se tresla. Iz straha da ne budu pregažene manje životinje su bežale.
Sivi masivni oblak se pojavljivao nad svim živim bićima, izuzev najvećeg drveća. Njegov dugi vrat je balansirao da bi ograničio napor održavanja u vazduhu njegove ogromne težine. On bi podizao malu glavu na 18 metara visine, kao zgrada sa šest spratova, da bi pojeo lišće na vrhu džinovske paprati nedaleko od njega, piše londonski "Sandej telegraf", a prenosi "Politika".
Sauroposejdon, tako se zove životinja, najveće je stvorenje koje je ikada hodalo Zemljom, monstrum od 60 tona čiji su fosili otkriveni pre pet godina na terenu jednog zatvora koji se nalazi na 16 kilometara od malog grada Antler, na jugozapadu Oklahome, u Sjedinjenim Američkim Državama. Vest je, ipak, tek nedavno objavljena.
KAD SE ZEMLJA TRESLA
Kraj repa i njuške te životinje su bili na distanci odgovarajućoj trima dvospratnim autobusima jedan iza drugog. Njen vrat je bio duži od kolone koju bi sačinjavalo sedam uspravnih ljudi koji se nalaze jedan na drugom. Njeno ime, kako veruje ekipa sa Univerziteta Oklahoma, znači "Bog gušter koji trese zemlju". Izvesno je da se zemlja tresla pod njenim koracima.
U vreme u kome je živeo sauroposejdon, pre 110 miliona godina, kontinenti su bili prekriveni šumama džinovskih paprati, primitivnim drvećem i četinarima. Cveće se tek pojavljivalo. A sadašnji sisari su čekali još 45 miliona godina pre nego što su se pojavili. Tokom bar deset miliona godina, ovi ogromni dinosaurusi, koji su živeli i do 200 godina u malim krdima, kretali su se severnom Amerikom.
Nekada se mislilo da je brontosaurus, koji je dostizao 14 metara, bio najveći dinosaurus, dok je samo vrat sauroposejdona, njegovog bliskog rođaka, imao više od 12 metara. Da bi disao sauroposejdon je morao, tokom evolucije, steći "otvor za provetravanje" pri donjem delu vrata da bi vazduh, koji je ispuštao, skratio put od džinovskog vrata do usta.
- To je stvarno zadivljujuće - rekao je Ričard Đifeli, direktor ekipe koja je ispitivala fosile i dodao:
- Stas te životinje prelazi limite onog što se verovalo da je moguće sa biomehaničkog gledišta. I ma kako bio mali mozak tog dinosaurusa, činjenica je da je podizao glavu bila je već nešto.
Ekipa paleontologa misli da je sauroposejdon, tokom svoje evolucije, stekao tako masivan stas i preterano dug vrat da bi mogao da dohvati vrhove drveća koji su bili nedostižni za manje dinosauruse, a što mu je osiguralo redovan izvor hrane. Jednostavno, stas tog stvorenja je smanjivao broj njegovih grabljivica. Najveći mesožder tog perioda akrokantosaurus, ubica sa dve šape snabdevene kandžama oštrim kao sečivo brijača, težio je samo pet tona.
Naučnici misle da se sauroposejdon mužjak penjao na ženku da bi je oplodio. Proces je trajao samo nekoliko sekundi da bi skratilo vreme podnošenja ogromnog tereta. Nekoliko dana kasnije ženka bi snela 25 jaja veličine odbojkaške lopte kojima je trebalo više od dva meseca da se iz njih izlegu mladunci. Većinu njih bi, već u prvim danima, progutale grabljivice. Preživeli bi se priključili krdu u kome bi bili zaštićeni 15 godina, tj. sve dok ne porastu.
SMRT OD CVETA
I dok je najveći dinosaurs evoluirao dostižući svoj konačni stas, desile su se druge promene pojavom prvih cvetova koji su izazvali uništenje ove životinje. Reprodukujući se i šireći se brže od biljaka koje su im prethodile, nove biljke su bile sposobne da kolonizuju brže ogromna prostranstva gušeći druge tipove vegetacije. Tako, kada bi biljojedi dugog vrata opustošili regiju, nove cvetne biljke bi se tu nastanile gušeći one postojeće, primitivne, koje su sporije rasle.
Vraćajući se u te krajeve, nakon godina i godina kasnije, dinosaurusi nisu više nalazili nijednu drvenastu paprat kojom su se hranili. Lišen prirodnih izvora hrane, sauroposejdon, kome je bila potrebna tona hrane dnevno da bi preživeo, postepeno je nestajao. Novi manji dinosaurusi su prosperirali i postojali novi kraljevi -biljojedi.
Po mišljenju Ričarda Đifelija, "sauroposejdon je imao zastarelu građu. Na tom stadijumu, u eri dinosaurusa, taj tip stasa nije bio adaptiran i morao je predstavljati prošlost u toj kategoriji - piše Oliver Pul.
Politika (6.3.2000)
Natura Online (20.1.2009)